ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ & ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ:
Προστασία της εργασίας και επέκταση των συλλογικών συμβάσεων σε περισσότερους εργασιακούς κλάδους.
Καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, καθώς και της απλήρωτης υπερωρίας.
Διασφάλιση της μισθολογικής ισότητας των φύλων και αντιμετώπιση του εργασιακού αποκλεισμού των περιθωριοποιημένων ομάδων.
Φορολογική ελάφρυνση των χαμηλών εισοδημάτων, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων. Ανακατανομή των βαρών προς τις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις και τα πολύ μεγάλα εισοδήματα.
Παροχή άτοκων δανείων, με κρατική εγγύηση, προς νέους επιχειρηματίες που αδυνατούν να υλοποιήσουν τις καλές τους ιδέες λόγω έλλειψης κεφαλαίου.
Θεσμοθέτηση του εθνικού κατώτατου μισθού και της εθνικής κατώτατης σύνταξης.
Νομοθετική ρύθμιση της λειτουργίας των τραπεζών, ώστε να εμποδίζονται οι καταχρηστικές πρακτικές τους, να διορθώνονται οι αδικίες έναντι δανειοληπτών και κουρεμένων καταθετών και να ενισχύεται η παροχή ρευστότητας σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους.
Ένα μοντέλο που θα βασίζεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, δηλαδή τη δίκαιη μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία. Δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς της ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, στην παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ, τη βιολογική γεωργία, τον οικοτουρισμό και τον αγροτουρισμό.
–
ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ:
Πού βρισκόμαστε;
Η μεγάλη οικονομική ύφεση της περασμένης δεκαετίας και η εξελισσόμενη κοινωνικοοικονομική κρίση της πανδημίας δημιούργησαν ακόμα περισσότερες πληγές στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Πολλοί δεν κατάφεραν ποτέ να τις επουλώσουν, καθώς δεν έλαβαν την απαραίτητη μέριμνα που το ίδιο το κράτος οφείλει να παρέχει ώστε να διασφαλίζει την ευημερία όλων των πολιτών.
Ως αποτέλεσμα, πάνω από το 20% των Κυπρίων βρίσκεται κάτω ή στο όριο της φτώχειας. Το ποσοστό αυτό, εάν η οικονομική στήριξη εξακολουθήσει να κινείται σε αχαρτογράφητα νερά, είναι βέβαιο πως θα ενισχυθεί λόγω του κορωνοϊού.
Η πιο μορφωμένη γενιά της Κύπρου, οι νέοι, είτε γίνονται αποδεκτοί σε θέσεις εργασίας του αντικειμένου τους, με ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς και ελλιπή προστασία στα εργασιακά τους δικαιώματα, είτε στρέφονται προς την ετεροαπασχόληση, εξασκώντας διαφορετικά επαγγέλματα ούτως ώστε να βγάλουν τα προς το ζην.
Την ίδια ώρα, το υψηλό κόστος ζωής και τα ενοίκια των πόλεων καθυστερούν τον οικονομικό απογαλακτισμό τους από τις οικογένειές τους, καθώς το εισόδημα δεν επαρκεί για την κάλυψη ακόμα και των φθηνότερων –για τα δεδομένα της χώρας μας– ενοικίων.
Ταυτόχρονα, ενώ η κρίση του 2013 τυπικά μπορεί να αποτελεί παρελθόν, οι συνέπειές της και τα νέα «δόγματα» που επιβλήθηκαν από τις κύριες πολιτικές δυνάμεις, έχουν δημιουργήσει ένα ντόμινο εκποιήσεων, στη ζυγαριά των οποίων τα οφέλη του τραπεζικού συστήματος αναδεικνύονται ως πιο σημαντικά από εκείνα των πολιτών.
Ο φαύλος κύκλος της οικονομικής ζωής της Κύπρου περιλαμβάνει επενδυτικά προγράμματα που επιστρατεύθηκαν με στόχο την προσέλκυση άμεσου και γρήγορου χρήματος. Την στιγμή που η κυπριακή κοινωνία προσπαθούσε να ανταπεξέλθει στα δόγματα του σοκ, τα αναξιόπιστα αυτά προγράμματα χρησίμευσαν ως «βάζο με μέλι» για σειρά πολιτικών προσώπων, μεγάλων κομμάτων και επιλεγμένων λογιστικών και δικηγορικών γραφείων που βρήκαν την «χρυσή ευκαιρία» να κερδοσκοπήσουν, παραβιάζοντας σωρεία νόμων και ευρωπαϊκών κανονισμών.
Κι όλα αυτά, όταν ο πυρήνας της κυπριακής οικονομίας, οι εργαζόμενοι, οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι χαμηλοσυνταξιούχοι καλούνται να σηκώσουν περισσότερα βάρη στον απόηχο της πανδημίας.
Πού θέλουμε να φτάσουμε;
Αν κοιτάξουμε πέρα από την Κύπρο, θα διαπιστώσουμε πως νέες πολιτικές για την οικονομία και την εργασία κάνουν την εμφάνισή τους, ακόμα και στις ισχυρότερες χώρες του κόσμου.
Είναι πολιτικές που προτάσσουν τη δίκαιη ανακατανομή του πλούτου, μέσω μιας προοδευτικής φορολογικής μεταρρύθμισης, που θα ανακατανείμει τα βάρη από τους οικονομικά ισχυρότερους στους ασθενέστερους.
Είναι πολιτικές που διασφαλίζουν την ευημερία και την αξιοπρεπή διαβίωση όλων των πολιτών, ιδιαίτερα των πιο ευπαθών κοινωνικών ομάδων που είδαν τις αποταμιεύσεις τους να χάνονται τα τελευταία χρόνια.
Είναι πολιτικές που ρυθμίζουν νομοθετικά την στέγαση και το κόστος ενοικίασης για όσους το έχουν πραγματικά ανάγκη.
Είναι πολιτικές που θέτουν σε προτεραιότητα την κοινωνική συνοχή, αλλά και που στηρίζουν ένα σύστημα κοινωνικής δικαιοσύνης, ενισχύοντας με έκτακτα μέτρα οικονομικής στήριξης όσους πλήττονται από ξαφνικές κρίσεις, όπως αυτή που τώρα βιώνουμε.
Είναι πολιτικές που ενισχύουν τα δικαιώματα και το δίχτυ προστασίας των εργαζομένων και που αντιμετωπίζουν αυστηρά τα περιστατικά εργασιακής εκμετάλλευσής τους.
Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να εστιάσουμε, αφενός σε όλες εκείνες τις ομάδες πολιτών που χρήζουν μεγαλύτερης μέριμνας από την πολιτεία, αφετέρου στα κύρια εμπόδια που λειτουργούν ως γόρδιοι δεσμοί στην αξιοπρεπή διαβίωση και ευημερία της κυπριακής κοινωνίας.
Πώς θα το καταφέρουμε;
Η δημοσιονομική πολιτική του Κράτους οφείλει να αναπροσανατολιστεί προς την ελάφρυνση των φορολογικών βαρών των χαμηλόμισθων εργαζομένων, αυτοαπασχολούμενων, καθώς και μικρών επιχειρήσεων με μικρό ετήσιο τζίρο και μικρό αριθμό εργαζομένων.
Πρέπει να επενδυθούν περισσότεροι εθνικοί και κοινοτικοί πόροι στην χρηματοδότηση της καλά αμειβόμενης νεανικής εργασίας, με τέτοιους όρους ώστε οι νέοι εργαζόμενοι να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στο ολοένα και αυξανόμενο κόστος ζωής. Παράλληλα, η ανάδειξη της νεανικής επιχειρηματικότητας, καθώς και των πολυποίκιλων μορφών που εκείνη λαμβάνει στον 21ο αιώνα, οφείλει να εντατικοποιηθεί, τόσο με προγράμματα επιμόρφωσης σε εθνικό επίπεδο, όσο και με μεγαλύτερη συμμετοχή των Κυπρίων νέων σε ευρωπαϊκά προγράμματα τεχνογνωσίας.
Ως απαραίτητο συστατικό της ασφαλούς διαβίωσης, η επιδότηση της στέγασης χρειάζεται να επανεξεταστεί, με στόχο να περιλαμβάνει ακόμα περισσότερους πολίτες, βάσει εισοδηματικών κριτηρίων.
Την ώρα που οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας κάνουν εντονότερα την εμφάνισή τους, καμία εκποίηση της πρώτης κατοικίας δεν γίνεται να προχωρήσει. Η στέγη είναι βασικό, ανθρώπινο δικαίωμα.
Ειδικότερα για την πανδημία, πλήθος εργαζομένων και επιχειρήσεων αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Η Πολιτεία οφείλει να καταρτίσει ένα επικαιροποιημένο, γενναίο και μακροπρόθεσμο πακέτο στήριξης των πιο ευάλωτων, με έμφαση στους χιλιάδες εργαζομένους και στις χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα, ο οποίος πλήττεται ανεπανόρθωτα (ποσοστιαίο πάγωμα αποπληρωμής χρεών, κάλυψη μεγαλύτερου μέρους εισφορών στο Κράτος, παροχή περισσότερων κινήτρων ώστε να αποφευχθούν απολύσεις προσωπικού).
Η ρύθμιση του χρηματοπιστωτικού τομέα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια ακμάζουσα, αλλά και δίκαιη οικονομία. Οι καταστατικές υποχρεώσεις των Τραπεζών είναι η στήριξη με κάθε μέσο της εθνικής οικονομίας και των μελών της. Οι Τράπεζες οφείλουν να λειτουργούν ως πολλαπλασιαστές της οικονομικής ανάπτυξης, προστατεύοντας ταυτόχρονα τους συμπολίτες που διαβιούν σε καθεστώς ανέχειας. Για να επιτευχθεί αυτό, το νομοθετικό πλαίσιο της λειτουργίας τους οφείλει να αναπροσαρμοστεί.
Το δικαίωμα στην Εργασία είναι αναφαίρετο. Αυτό το δικαίωμα χρειάζεται να δοθεί σε ομάδες που έως σήμερα βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο. Η παροχή ίσων ευκαιριών στην Εργασία για τα άτομα με αναπηρία δεν είναι απλώς πολιτική επιλογή. Αποτελεί συλλογική, ηθική υποχρέωσή μας.
Η αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας δεν θα προέλθει μέσα από αναξιόπιστα και ελλειμματικά προγράμματα υπερ-ευέλικτης εργασίας και μάλιστα μικρής χρονικής διάρκειας. Στην κατεύθυνση αυτή, η Κύπρος οφείλει να συμπεριλάβει την θεσμοθέτηση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και μιας εθνικής κατώτατης σύνταξης στον δημόσιο διάλογο.
Το δημογραφικό πρόβλημα δεν θα επιλυθεί με ευχολόγια και προτροπές στις νέες οικογένειες. Η αύξηση του εφάπαξ επιδόματος για τη γέννηση τέκνου από τα 548€ στα 822€ για την επόμενη πενταετία και από εκεί στα 1.096€ από το 2027 και μετά, θα δώσει μεγαλύτερη ευελιξία στους νέους γονείς. Φυσικά, το δημογραφικό δεν είναι συνισταμένη μίας και μοναδικής διάστασης. Ωστόσο, η παροχή ενός πιο ενισχυμένου πλέγματος οικονομικής στήριξης είναι μία εκ των προϋποθέσεων για την αντιμετώπισή του.